Στις όχθες του Σάβου

*The English review is hiding below:) *

H λογοτεχνία των Βαλκανίων είναι τόσο ιδιότυπη και ξεχωριστή όσο κι η Ρώσικη. Η έμφαση στην ηθογραφία, η γλαφυρότητα των καθημερινών χαρακτήρων, η μεστή γλώσσα χωρίς ιδιαίτερη ποιητικότητα αλλά γεμάτη ρεαλισμό είναι ξεκάθαρα γνωρίσματα της λογοτεχνίας της ΝΑ Ευρώπης. Είναι πάντα ευχάριστο να βλέπεις καινούριους εκδοτικούς οίκους να τιμούν τη λογοτεχνική προσφορά που γεννήθηκε σε μια ταραχώδη όσο και πανέμορφη γωνιά της ηπείρου μας.

Ο Laza Lazarevic θεωρείται ένας από τους κορυφαίους Σέρβους λογοτέχνες παρά το σύντομο έργο που άφησε, καθώς ‘'έφυγε'' σε ηλικία 30 ετών. Αυτή η όμορφη συλλογή με τρία διηγήματα αφιερωμένα στον ποταμό Σάβο (ή Σάβα) και τους ανθρώπους των οποίων η ζωή δημιουργείται γύρω από τις όχθες του είναι η κατάλληλη αφετηρία για να γνωρίσει κάποιος τον Lazarevic. Η προσεγμένη έκδοση ‘'ανοίγει'' με έναν πολύ όμορφο πρόλογο από τον Vladan Djordjevic , τον μεταφραστή των ιστοριών. Παρόλο που το κείμενο γράφτηκε το 1894, οι παρατηρήσεις του σχετικά με την αξία της Λογοτεχνίας στην ανάπτυξη και την εξέλιξη ενός λαού είναι εξαιρετικά επίκαιρες.

Οι παραποτάμιες πόλεις, οι πόλεις-λιμάνια αποτελούν πάντα ένα ιδιαίτερο σκηνικό και οι ιστορίες που γεννιούνται σε αυτές έχουν μια ξεχωριστή, νοσταλγική, μποέμικη και σκοτεινή ατμόσφαιρα. Για παράδειγμα, οι ιστορίες του Λίβερπουλ και του Αμβούργου αποτελούν σταθμούς στην Αγγλική και Γερμανική Λογοτεχνία αντίστοιχα. Στα τρια διηγήματα της συλλογής, ο ποταμός είναι ο ‘'κυβερνήτης'' της μοίρας των ανθρώπων. Δίνει ζωή, αλλά στέκεται σιωπηλός παρατηρητής στη φτώχεια, το μόχθο και τις ιστορίες των κατοίκων. Οικογένειες περιμένουν εκείνους που επιστρέφουν από τον πόλεμο που ρίχνει τη σκιά του παντού. Οι τραυματισμένοι απόμαχοι γυρίζουν σε μια ζωή πιο δύσκολη από τη δυσκολότερη μάχη. Χαρτοπαίκτες ρισκάρουν το μέλλον των παιδιών τους στο βωμό μιας αρρώστιας, όπως γλαφυρά περιέγραψε ο Dostoevsky. Κοπέλες προσπαθούν να προσαρμοστούν σε μια ζωή που ίσως δε διάλεξαν. Η πίστη στο Θεό και στους οικογενειακού δεσμούς είναι τα μόνα καταφύγια. Η σκληρή δουλειά είναι η μόνη ελπίδα για επιβίωση.

Υπάρχουν οπωσδήποτε απεικονίσεις που φέρνουν στο μυαλό τον Turgenev, όμως προσωπικά θα έλεγα πως η γραφή μου θύμισε δείγματα του Pushkin, του Chekhov, αλλά και του Tolstoy στα πρώιμα διηγήματα του. Δεν έχει σημασία, ο Lazarevic δεν έχει ανάγκη τις συγκρίσεις που τόσο μας αρέσει να κάνουμε. Δεν βρήκα τη μελωδικότητα των Ρώσων μεγάλων, αλλά το γοητευτικό, στακάτο, όμορφο μέσα στο ρεαλισμό και την ήρεμη σκληρότητα του λόγου και της σκέψης των γοητευτικών, θυελλωδών Βαλκανίων.

Υπέροχη η έκδοση από τον οίκο ‘'Ενύπνιο''. Εύχομαι να μας χαρίσει κι άλλους θησαυρούς από την όμορφη -κι εν πολλοίς- άγνωστη ‘'γειτονιά'' μας.

_________________________

Βalkan Literature is as particular and special as the Russian literary creations. The emphasis on the way of life, the eloquent construction of everyday characters, the vivid language, not particularly poetic but realistic, are characteristic features of the literary works from South-Eastern Europe. It is always a pleasure to see new publishing houses honouring the literary wealth that has been born in this stormy, beautiful corner of our continent.

Laza Lazarevic is considered one of the greatest Serbian writers despite the short work he left behind before he died at the age of 39. This collection, consisting of three short dedicated to the Sava river and the people whose life is created close to its shores, is a suitable starting point for the reader to know Lazarevic's work. We begin with a beautiful introduction by Vladan Djordjevic. Despite the fact that the text was written in 1894, the translator's observations on the significance of Literature in the evolution and development of a country are extremely relevant today.

The cities built close to rivers and harbors have always been used a special background and the stories born there are rich in a nostalgic, bohemian, dark atmosphere. For example, the tales of Liverpool and Hamburg are very significant in English and German Literature, respectively. In the three stories of our collection, the river rules the fate of the people. It gives life but stands as a silent witness to the poverty, the toil and the personal stories of the residents. Families are waiting for soldiers to return for the war whose shadow is always present. The wounded soldiers return to a life harder than the hardest battle. Gamblers risk their children's future to serve a disease that was so vividly described by Dostoevsky. Young women try to assimilate themselves to a life chosen for all the wrong reasons. Faith in God and the familial bonds are the only shelter. Hard work is the only hope for survival.

There are definitely echoes of Turgenev but I would say that the writing reminded me of Pushkin, Chekhov, even Tolstoy in his juvenalia. It doesn't matter, though. Lazarevic doesn't need the comparisons we all so love to make. I didn't find any traces of the Russians' tender sadness but the attractive, direct, realism, the quiet rigidity of the beautiful Balkan language and thought.