مسئله‌ی اسپینوزا

کتاب خوبی بود. دو شخصیت واقعی را در دو تا داستان نیمه‌واقعی به هم مرتبط کرده بود و این جذاب بود. بیشتر از هرچیزی اطلاعات و دیدی که نسبت به جودها (یهودی‌ها) و نازی‌ها داد را پسندیدم. یک جایی حس می‌کنی، نگاه می‌کنی حزب نازی با نژادپرستی سعی کرد یهودهایی که مانند خودشان نژادپرست هستند را حذف کند. یک جای دیگر حس می‌کنی چقدر شخصیت‌های اصلی داستان‌ها (مخصوصاً اسپینوزا که خردمند و حقیقت‌جو هست) گاهی در ایده‌هایشان گیر می‌کنند و دچار خودبرتربینی می‌شوند؛ البته که با توجه به دید حقیقت‌جوی اسپینوزا به نظر این خودبرتربینی را در شرایطی می‌شکند.

در بخشی از داستان سوالی هم برایم پیش آمد. آیا یک روانکاو این حق را دارد که دید بیماری که نژادپرست است را تغییر دهد؟ یا روانکار فقط بایستی مثل آینه باشد و ناخودگاه بیمار را کشف کند، به بیمار نشان دهد و انتخاب را به خود بیمار محول کند؟