ΓΙΑ ΠΑΝΤΑ ΚΑΙ ΜΙΑ ΜΕΡΑ ΠΑΡΑΠΑΝΩ

‘''Οποτε κάποιος πεθαίνει, αυτό σημαίνει ότι κάποιος άγνωστος ήθελε να μας πεί κάτι σημαντικό. Κάθε θάνατος είναι, για την ακρίβεια, μια λέξη. Κι όλοι οι θάνατοί μας είναι ένα μεγάλο αδιάβαστο γράμμα.''

*Υπέροχη μετάφραση από την Gaga Rosić, από τους σημαντικότερους πρεσβευτές της Σερβικής λογοτεχνίας στην Ελλάδα. *

Ο Milorad Pavić είναι ένας από τους σπουδαιότερους Σέρβους συγγραφείς κι ένας από τους σημαντικότερους ‘'μάστορες'' της Λογοτεχνίας στην Ευρώπη. Το έργο του χαρακτηρίζεται από έναν ευαίσθητο λυρισμό και ένα σκοτεινό ερωτισμό, παραμένωντας πιστός στη μοναδική σύνθεση της Σερβικής λογοτεχνίας και στα χαρακτηριστικά της Βαλκανικής γραφής. Κατά τη γνώμη μου, το θεατρικό έργο Για Πάντα και μια Μέρα Παραπάνω αποτελεί την πιο ιδιαίτερη δημιουργία του.

Εδώ έχουμε ένα εξαιρετικό παράδειγμα Δραματουργίας, σε ένα πολύ δύσκολο πεδίο. Ο Pavić δημιούργησε ένα θεατρικό έργο στη βάση ενός menu, με τρία ‘'ορεκτικά'', ένα ‘'κυρίως'' και τρία ‘'επιδόρπια'' τα οποία χτίζουν εννέα διαφορετικές εκδοχές του ίδιου έργου εξαρτώμενες από τις επιλογές του εκάστοτε σκηνοθέτη. Πρόκειται για ένα αμάλγαμα τριών από τα σπουδαιότερα μυθιστορήματα του (Το Λεξικό των Χαζάρων, Τοπίο Ζωγραφισμένο με Τσάι, Τελευταία Αγάπη στην Κωνσταντινούπολη). Δέκα διαφορετικά σκηνικά και τέσσερις ξεχωριστές χρονικές περίοδοι αποτελούν ένα ίσως ακραία σύνθετο δράμα το οποίο μπορεί να φανεί δύσκολο σε μια απλή ανάγνωση. Φυσικά, το σύνολο του έργου του Pavić δεν προσφέρεται σε αναγνώστες της ‘'απλής'' ανάγνωσης. Θα πρέπει να παρακολουθήσουμε τους χαρακτήρες και να βιώσουμε τη δράση δια ζώσης για να εκτιμήσουμε πλήρως την Ομορφιά και το Περίεργο της γραφής του.

Αυτή είναι η ιστορία αγάπης του Petkunin και της Kalina, αν και η συγκεκριμένη φράση είναι υπερβολικά ρηχή για να περιγράψει το συγκεκριμένο έργο. Αυτό που αποκόμισα ήταν η πάλη της ανθρώπινης ψυχής για να βρεί ένα κάποιο νόημα στην παρουσία ενός δεύτερου ατόμου χωρίς να παραδώσει την ταυτότητα της. Το ταξίδι μέσα από το χρόνο κάνει ακόμη πιο έντονη την επιρροή της κληρονομιάς μας και της οικογένειας η οποία δεν είναι πάντα ευπρόσδεκτη ή ωφέλιμη. Η ιστορία του Petkunin και της Kalina μοιάζει με τη Βιβλική ιστορία των Πρωτόπλαστων και το μύθο του Έρωτα και της Ψυχής σε έναν αρμονικό και τρομακτικό χορό με την παραδοσιακή Βαλκανική παράδοση του Βρυκολάκ που ζει ανάμεσά μας. Φιλοσοφία, Θρησκεία, Ιστορία, Ψυχολογία και Παράδοση συνθέτουν μια ιστορία η οποία διαβάζεται ως ένας ύμνος στην αιώνια, ατέρμονη αναζήτηση για ελπίδα, νόημα, ελευθερία επιλογής και το δικαίωμα σε μια δεύτερη ευκαιρία, στη διόρθωση του λάθους και σε ένα νέο ξεκίνημα.

Ένα μνημειώδες έργο...